الکتروموتور چیست ؟ و انواع الکتروموتور کدامند ؟

الکتروموتور یا موتور الکتریکی نقش بسیار مهمی در کسب و کار و زندگی روزمره ما بازی می‌کند. این الکتروموتورها هستند که همه چیز را در صنعت و زندگی به حرکت در می‌آورند.

موتور الکتریکی با دریافت انرژی الکتریکی آن را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. الکتروموتورهای در اندازه‌ها و توان‌ پایین تا توان بسیار بالا از اجزای اصلی حیاتی صنایع مختلفند.

موتورهای الکتریکی با انرژی الکتریسیته به حرکت در می‌آیند و در هر سرعت و گشتاور مقدار متفاوتی انرژی الکتریکی نیاز دارند. سرعت یا دور موتور با توجه به نیاز برای کاربردهای مختلف قابل انتخاب است.

در جهان امروز هیچ حرکتی را بدون الکتروموتور نمی توان تصور کرد. هر حرکتی در پیرامون ما نیازمند این تجهیز است. در واقع هر یک از اشیاء پیرامون ما  به نوعی در ارتباط با الکتروموتور ساخته شده است. از این رو یکی از ابزارهای بسیار مهم که در تمامی صنایع و حرفه ها مورد استفاده قرار می گیرد و هیچ امری بدون استفاده از آن امکان پذیر نمی باشد، الکتروموتور است.

در تعریف الکتروموتور می توان گفت که دستگاهی است که توان تبدیل انرژی الکتریکی را به مکانیکی دارد.

الکتروموتور ماشین الکتریکی است که انرژی الکتریسته را به انرژی مکانیکی تبدیل می نماید و از این تجهیز به طور گسترده در صنایع مختلف استفاده می شود. هر الکتروموتور بر اساس ساختارش توسط برق جریان مستقیم DC و یا برق جریان متناوب AC تغذیه میگردد. نکته حائز اهمیت در رابطه با الکتروموتور ها مشخصات روی پلاک است که جهت استفاده بهینه در طراحی و راه اندازی باید به این نکات توجه داشت تا از بروز خسارت به تجهیزات جلوگیری شود.

A : حداکثر جریان مصرفی مجاز الکتروموتور

V : ولتاژ کاری الکتروموتور

RPM : دور خروجی الکتروموتور بر حسب دور بر دقیقه

HZ : فرکانس کاری الکتروموتور (در شبکه برق ایران این میزان 50Hz می باشد.)

Kw : توان الکتروموتور بر حسب کیلووات (در بعضی از الکتروموتورها بر حسب اسب بخار(HP) نیز نمایش داده می شود.)

IP : میزان حفاظت الکتروموتور در مقابل گرد و غبار ، رطوبت و …

اگر روی پلاک الکتروموتور V=220/380 باشد بدین معنی است که این الکتروموتور در شبکه برق 110 ولت باید به صورت مثلث و در 220 ولت (ایران) به صورت ستاره بسته شود. دور الکتروموتور ها با فرکانس رابطه مستقیم دارد. برای مثال اگر الکتروموتور 1500 دور در فرکانس 50 هرتز دارد، در فرکانس 60 هرتز بیش از 1500 دوران می نماید.

اجزای تشکیل دهنده الکتروموتور :

 الکتروموتور معمولی AC از دو قسمت تشکیل شده اند: 

1- استـاتور : قسمت ثابت موتور بوده کـه از روی هم قرار گرفتن ورقـه های نازک با ضخامت حدود نیم میلیمتر از جنـس فولاد سیـلیـس دار تشکیل یـک استوانه توخالی را می دهد. شیار های استاتور محل قرار گیری سیم پیچ است تا با القای الکتریکی و تشکیل میدان مغناطیسی ، روتور را به حرکت در آورد.

2- روتور : قسمت گردنده موتور بوده کـه از ورقه هـای فولادی عـایق ، تشکیل شده است. این قطعه دارای شیارهـایی می باشد کـه در داخل آنها بسته به نوع موتور سیم پیچی شده است و یا از مفتول های مسی یا آلومینیومی و یا آلیاژ پر شده است. الکتروموتور معمـولی ، محفظه بسته بوده و یـک فـن (پروانه) بـه قسمت انتهای محور متصل شده کـه وظیفه خنـک کـاری الکتروموتور را بر عهده دارد.

انواع الکتروموتور :

موتورها با توجه به کاربردهای مختلف انواع و اندازه‌های بسیار گوناگونی دارند. تقسیم بندی کلی الکتروموتورها بر اساس نوع جریان ورودی به دو نوع تک فاز و سه فاز است. همچنین دورهای متنوعی وجود دارد که ۷۵۰ دور، ۱۰۰۰ دور، ۱۵۰۰ دور و ۳۰۰۰ دور رایج‌ ترین دورهای الکتروموتورهاست. با توجه به نیاز می‌توان قابلیت‌هایی نظیر ترمز و کلاچ به موتورهای الکتریکی افزود.

در محیط ‌ها و برای کاربردهای خاص می ‌توان از موتورهای با درجه حفاظت بالا و الکتروموتور ضد انفجار یا ضد جرقه استفاده نمود.

الکتروموتور ها در تقسیم بندی های گوناگونی به انواع مختلف تقسیم می شود. به طور مثال از لحاظ ولتاژ ، دور موتور ، توان و …… به دسته بندی های مختلفی تقسیم می شوند. در دسته بندی کلی الکتروموتور به انواع الکتروموتور AC ، پله ای ،  خطی ، الکتروموتور تکفاز ، الکتروموتور سه فاز ،  یونیورسال و الکتروموتور میدان سیم پیچی شده تقسیم شده است.

در جدول زیر انواع مختلف الکتروموتور با نام‌های لاتین آن‌ها مشخص شده‌اند.

تاریخچه الکتروموتور :

الکتروموتور به شکل امروزی در ابتدای امر توسط نیکولا تسلا در سال ۱۸۸۲ پایه گذاری شد. نیکولا تسلا کمک شایانی در زمینه ساخت موتور انجام داده است. وی با ابداع یک میدان مغناطیسی دوار چراغ ساخت یک الکتروموتور را در ذهن روشن ساخت و سپس با ساخت موتور القایی دو فاز تحقیقات خود را تکمیل کرد. وی همچنین تا سال ۱۸۸۸ تحقیقات بیشتری در زمینه الکتروموتور انجام داد و حق امتیاز هایی در زمینه اختراع موتور خود دریافت نمود.

در سال ۱۸۹۰ موتور سه فاز روتور قفسی ابداع شد که دارای کاربرد وسیع و فراوان است.

کاربرد الکتروموتور :

الکتروموتور دارای دامنه ی وسیعی از کاربردهای گوناگون هستند.این موتور ها در لوازم خانگی ، فن ها ، دمنده ها ، ابزارهای قدرت و در تمامی صنایع مورد استفاده قرار می گیرد.

برندهای الکتروموتور :

در بازار داخلی انواع برندهای ساخت کشورهای مختلف مثل الکتروموتور ایتالیایی ، آلمانی ، ترک (ترکیه) ، الکتروموتور چینی و ایرانی وجود دارد.

از انواع برندهای الکتروموتور می توان به الکتروموتور ABB ، الکتروموتور Siemens ، الکتروموتور Vem ، الکتروموتور Weg ، الکتروموتور Jemco جمکو ، الکتروموتور Motojen موتوژن ، الکتروموتور Loher ، الکتروموتور  Sever، الکتروموتور چینی و… اشاره کرد.